W dniach 6 i 7 maja tego roku na terenie Puszczy Białowieskiej, Nadleśnictw Białowieża i Hajnówka gościliśmy przedstawicieli centralnych i regionalnych organów ochrony przyrody – drugiego dnia uczestniczył w objeździe studyjnym Dyrektor Białowieskiego Parku Narodowego.
      Celem tej studyjnej wizyty było poznanie i przedyskutowanie w terenie problematyki ochrony siedlisk objętych ochroną w ramach Dyrektyw Unii Europejskie – Siedliskowej i Ptasiej, a także wizytacja lasów z udziałem świerka i jesionu w fazie rozpadu w wyniku działania czynników chorobowych. Tymi czynnikami są przede wszystkim (obok suszy):
1) w przypadku zamierających drzewostanów świerkowych – kornik drukarz, który w obecnych warunkach stał się pierwotnym czynnikiem zabijającym te drzewa i atakuje od dwóch lat również sosny.
2) W przypadku jesionu – głównym sprawcą jest grzyb Chalara fraxinea, który jest nowym gatunkiem opisanym na zamierających jesionach.
      Szczególne miejsce w trakcie objazdu zajęły powierzchnie ze zwałowiskami martwych i suchych świerków w Rezerwacie Krajobrazowym im. Władysława Szafera. Dyskutowano nt. wykonania decyzji usunięcia zagrożenia pożarowego w trefie do 30 m po obu stronach szosy. Termin realizacji decyzji został przesunięty poza okres lęgowy. Zdaniem przedstawiciela GDOŚ kwestia ta musi znaleźć uregulowanie prawne – systemowe.
      Na poszczególnych powierzchniach analizowano wzajemne zależności i sprzeczności pomiędzy projektem Planu Zadań Ochronnych dla Obszaru Natura 2000 Puszcza Białowieska (PZO) a planami urządzenia lasu dla nadleśnictw Leśnego Kompleksu Promocyjnego Puszcza Białowieska (PUL). Przedstawiciele dyrekcji ochrony środowiska zwrócili uwagę na oczywisty fakt nastawienia zapisów Dyrektyw i tym samym PZO na czynną ochronę oraz konserwatorskie zapisy planów urządzenia lasu – zwłaszcza w odniesieniu do drzewostanów w wieku 100 i więcej lat (już przy udziale drzew w tym wieku na poziomie 10 i więcej procent) oraz na siedliskach bagiennych, łęgowych, a także wilgotnych czy też drzewostanów tzw. przejściowych (zbudowanych z gatunków lekkonasiennych – brzozy i osiki), gdy one ich udział wynosi ponad 50% i przekroczyły wiek 80, a w niektórych przypadkach nawet 60 lat.
      Barierą czynnej ochrony i zapewnienia trwałości siedlisk, w tym nie pomniejszenia ich właściwej struktury jest również określony rozmiar zadań z zakresu zagospodarowania lasu – przełożony na wielkość 48,5 tys. metrów sześciennych drewna rocznie do pozyskania. Uczestnicy wizyty studyjnej zwrócili uwagę na występujące w planowaniu sprzeczności i wzajemne wykluczenia. Poznali w trakcie objazdu problematykę możliwości, bodź ich brak w zakresie zachowania siedliska dąbrowy świetlistej, lasu łęgowego, boru bagiennego, a także muraw bliźniczkowych.
Ponadto w terenie leśnicy nadleśnictw Białowieża i Hajnówka zaprezentowali problematykę ochrony siedlisk otwartych – istotnych dla zapewnienia bazy żerowej dla stada żubrów w Puszczy Białowieskiej, orlika krzykliwego, a także rzadkich i chronionych motyli dziennych. Część wizyty była poświęcona również zachowaniu terenów otwartych i gospodarowania zadrzewienia mi i prywatnymi plantacjami choinkowymi oraz laskami na terenie Polany Białowieskiej. Ważnym punktem dyskusji była sprawa możliwości kontynuowania działań proochronnych w momencie, gdy będą coraz szczuplejsze środki finansowe na wspieranie działań prośrodowiskowych (Dyrektor BPN zwrócił uwagę na koszty kontraktowania gruntów i produkcji siana u rolników na potrzeby stada wolnościowego żubrów).
      Jest nadzieja, że ten studyjny objazd zaowocuje merytoryczną dyskusją nad zagadnieniem zapewnienia trwałości siedlisk i ich realnej, czynnej ochrony oraz skonsolidowania PZO i PUL.

Zdjęcia i tekst: Andrzej Antczak